Matrah Nedir

17.02.2020 0 Yorum

---

Ülkemizde vergilendirme Anayasamız gereğince bazı ilkelere göre belirlenmektedir. Bu ilkeler;

HUKUK DEVLETİ İLKESİ: Bu ilke ile devlet şahıslara hukuki güvenlik sağlayarak mükelleflerin vergilendirme ile ilgili kuralları önceden görüp bilerek bu duruma göre hareket etmelerini sağlar.

BELİRLİLİK İLKESİ: Belirlilik ilkesi gereğince kanunlarda açıkça belirlenmemiş konular üzerinden şahıslardan vergi alınamayacaktır. Kıyas yasağı olması sebebiyle hiç kimseye konusu benzediği için vergi alınamaz ya da vergi istisnasından yararlandırılamaz.

ÖLÇÜLÜLÜK İLKESİ: Düzenlenmiş olan bu ilke ile devletin vergi oranlarında, faizlerde ve cezalarda aşırılığa kaçamaması sağlanmaktadır.

KANUN ÖNÜNDE EŞİTLİK İLKESİ: Benzer durumda olan kişiler arasında farklı muamele yapılmasını yasaklayan bu ilke gereğince hiçbir kimseye ya da zümreye imtiyaz sağlanamayacaktır.

VERGİNİN KANUNİLİĞİ İLKESİ: Vergi ile ilgili bütün düzenlemeler kanunda yazılı olmak zorundadır. İdare ve vergi daireleri de tüm işlemlerini bu kanunlar çerçevesinde yapacaklardır.

İdareler, mükelleflerin vergi borcunu belirlerken yukarıda açıklanmış olan tüm ilkelere uymakla yükümlüdürler.

Peki, vergilendirme nasıl yapılacaktır?
Mükelleflerin vergi borcu hesaplanırken öncelikle vergi borcuna esas değer hesaplanmak zorundadır. Vergilendirmenin hesaplanmasında esas olan kazancın belirlenmesi için temel olarak alınan kısma MATRAH denilir.

Matrah belirlenmesi için öncelikle esas kazancın belirlenmesi gerekmektedir. Bu sebeple kişilerin kazançlarından giderlerinin çıkarılması sonucunda elde edilecek miktar esas kazanç olacaktır ve vergi matrahı bu miktar üzerinden belirlenecektir.

Matrah hesabı iki farklı şekilde yapılmaktadır. Bunlar;

• Advolerem matrah ve


• Spesifik matrahtır.

Advolerem matrah hesabında, önemli olan bir mal ya da hizmetin nakdi değeridir. Vergi matrahı bu nakdi değer üzerinden hesaplanacaktır. Örneğin bir mal ya da hizmet karşılığında %25 vergi ödemeniz gerektiği söyleniyorsa burada advolerem matrah söz konusudur.

Spesifik matrahta ise vergilendirmeye konu olacak malın fiziksel özelliklerine göre hesaplama yapılacaktır. Örneğin günümüzde araçlar motor hacimlerine göre vergilendirilmektedir. Belirli motor havcmi aralığındaki tüm araçlar için aynı tutarda vergi tahsil edilmektedir. Böyle durumlarda spesifik matrahtan söz edilebilecektir.

Vergi matrahı belirlenirken birtakım usuller göz önünde bulundurulur. Bu usuller; beyan usulü, karine usulü, idarece takdir usulü ve götürü usulüdür.

BEYAN USULÜ: Bu usule göre vergi mükellefi kanunda belirlenen usuller gereğince vergi matrahını hesaplar ve vergi dairesine bildirir. Vergi dairesinin kendisine beyanname ile bildirilmiş olan matrahın doğruluğunu denetleme yükümlülüğü bulunmaktadır.

KARİNELER USULÜ: Verimsiz bir usul olmakla birlikte bu usulde mükellefin gelir ve serveti dış belirtilerden yararlanmak usulü ile belirlenir. Bu usulde mükellefin vergi ödeme gücü, çalışanlarının sayısı, üretim gücü gibi hususlar göz önünde bulundurulur.

İDARECE TAKDİR USULÜ: Bu usule göre vergi matrahı vergi dairesince tek taraflı olarak hesaplanır.

GÖTÜRÜ USULÜ: Bu usulde de vergi matrahı idare tarafından belirlenecektir. Ancak bu usul diğerlerine göre daha genel bir usuldür. Bu usule göre matrah her mükellef için ayrı ayrı hesaplanmayacak belirli yükümlüler sınıflandırılarak hesaplanacaktır.